NAZWA
intro - wprowadzenie do poleceń użytkownika
OPIS
Sekcja 1. podręcznika ekranowego opisuje polecenia i narzędzia dostępne dla użytkowników, na przykład narzędzia obróbki teksów, powłoki, kompilatory, przeglądarki stron www, przeglądarki plików i obrazów, edytory itd.
UWAGI
Linux jest odmianą systemu UNIX i w zasadzie wszystkie uniksowe polecenia użytkownika działają dokładnie tak samo pod Linuksem (oraz pod FreeBSD i na wielu innych systemach uniksopodobnych).
Pod Linuksem są dostępne różne graficzne środowiska użytkownika (GUI, graphical user interface), w których można używać myszki do wykonywania różnych operacji, co pozwala zacząć pracę bez wcześniejszego przebijania się przez tony dokumentacji. Jednakże tradycyjnym środowiskiem Uniksa jest interfejs linii poleceń (CLI, command line interface), w którym wpisuje się polecenia, aby powiedzieć komputerowi, co ma zrobić. Jest to szybsze i ma większe możliwości, ale wymaga sprawdzenia, jakie te komendy są. Poniżej przedstawiono podstawowe minimum, tak na początek.
Logowanie
Aby zacząć pracę, najprawdopodobniej trzeba
najpierw otworzyć sesję, wprowadzając
nazwę użytkownika i hasło. Program
login(1) uruchamia powłokę
(interpreter poleceń). W przypadku środowiska
graficznego, wyświetlony zostanie ekran z menu lub
ikonkami i powłokę będzie można
uruchomić kliknięciem myszy. Patrz także
xterm(1).
Powłoka
(shell)
One types commands to the shell, the command
interpreter. It is not built-in, but is just a program and
you can change your shell. Everybody has their own favorite
one. The standard one is called sh. See also
ash(1), bash(1), chsh(1),
csh(1), dash(1), ksh(1),
zsh(1).
Przykładowa sesja może wyglądać tak:
knuth
login: aeb
Password: ********
$ date
Tue Aug 6 23:50:44 CEST 2002 $ cal August 2002 Su Mo Tu We Th Fr Sa 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 $ ls bin tel $ ls -l total 2 drwxrwxr-x 2 aeb 1024 Aug 6 23:51 bin -rw-rw-r-- 1 aeb 37 Aug 6 23:52 tel $ cat tel maja 0501-1136285 peter 0136-7399214 $ cp tel tel2 $ ls -l total 3 drwxr-xr-x 2 aeb 1024 Aug 6 23:51 bin -rw-r--r-- 1 aeb 37 Aug 6 23:52 tel -rw-r--r-- 1 aeb 37 Aug 6 23:53 tel2 $ mv tel tel1 $ ls -l total 3 drwxr-xr-x 2 aeb 1024 Aug 6 23:51 bin -rw-r--r-- 1 aeb 37 Aug 6 23:52 tel1 -rw-r--r-- 1 aeb 37 Aug 6 23:53 tel2 $ diff tel1 tel2 $ rm tel1 $ grep maja tel2 maja 0501-1136285 $
Użycie kombinacji klawiszy Control-D zakończyło sesję.
. Znak $ był znakiem zachęty — jest to sposób oznajmiania przez powłokę, że jest gotowa na przyjęcie kolejnego polecenia. Znak zachęty może być skonfigurowany na wiele sposobów, można w nim umieścić takie rzeczy, jak nazwa użytkownika, nazwa komputera, bieżący katalog, czas, itd. Przypisanie PS1="Co dalej, mistrzu? " zmieni znak zachęty na właśnie taki, jak podano.
Widzieliśmy, że istnieją polecenia date (wyświetla datę i czas) oraz cal (pokazuje kalendarz).
Polecenie ls listuje zawartość bieżącego katalogu — mówi, jakie pliki znajdują się w katalogu. Z opcją -l wyświetla długą listę, która zawiera właściciela, rozmiar i datę pliku oraz uprawnienia do czytania i/lub zmieniania pliku. Na przykład plik "tel" ma 37 bajtów, jego właścicielem jest aeb i właściciel może czytać z pliku i do niego zapisywać, inni mogą tylko czytać. Właściciela i uprawnienia można zmienić poleceniami chown i chmod.
Polecenie cat wyświetla zawartość pliku. (Nazwa pochodzi od "concatenate and print" ("scal i wydrukuj"): wszystkie pliki podane jako parametry są łączone a następnie wysyłane na "standardowe wyjście" (zob. stdout(3)), w tym przypadku ekran terminalu).
Polecenie cp (od "copy" — ang. kopiuj) kopiuje plik.
Polecenie mv (od "move" — ang. "przenieś") tylko zmieni mu nazwę.
Polecenie diff wyświetla różnice między dwoma plikami. Tutaj nie było żadnego wyjścia, ponieważ nie było różnic.
Polecenie rm (od "remove" — ang. "usuń") usuwa plik i — bądź ostrożny! — plik nieodwołalnie znika. Nie ma kosza ani nic w tym rodzaju. Usunięcie oznacza utracenie pliku.
Polecenie grep (od "g/re/p") szuka wystąpień podanego łańcucha znaków w jednym lub więcej plikach. Tutaj znalazło numer telefonu Mai.
Ścieżki
i katalog bieżący
Pliki znajdują się w rozległym drzewie,
hierarchii plików. Każda ma nazwę
ścieżki, opisującą
ścieżkę z korzenia drzewa (który jest
nazywany /) do pliku. Na przykład taką
pełną ścieżką mogłoby być
/home/aeb/tel. Ponieważ podawanie pełnych
ścieżek za każdym razem nie byłoby zbyt
wygodne, więc dla plików znajdujących
się w bieżącym katalogu można podać
tylko ostatni komponent ścieżki. To dlatego
/home/eb/tel można skrócić do
tel, jeżeli bieżącym katalogiem jest
/home/aeb.
Polecenie pwd wyświetla nazwę bieżącego katalogu.
Polecenie cd zmienia bieżący katalog.
Porównaj polecenia cd i pwd i poznaj zastosowania cd: "cd", "cd .", "cd ..", "cd /" i "cd ~"
Katalogi
Polecenie mkdir tworzy nowy katalog.
Polecenie rmdir usuwa katalog, jeżeli jest pusty, lub zgłasza błąd w przeciwnym wypadku.
Polecenie find (z raczej rozbudowaną składnią) wyszuka pliki o danej nazwie lub innej właściwości. Na przykład "find . -name tel" znalazłoby wszystkie pliki tel, zaczynając wyszukiwanie od obecnego katalogu (który jest nazywany .). A "find / -name tel" zrobiłoby to samo, ale zaczęłoby wyszukiwanie od korzenia drzewa. Ponieważ przeszukiwanie wielogigabajtowego dysku może zająć sporo czasu, czasami lepszym pomysłem może być użycie polecenia locate(1).
Dyski i
systemy plików
Polecenie mount dołącza system
plików znaleziony na jakimś dysku (lub
dyskietce, CDROM-ie itp.) do hierarchii systemu
plików. A umount z powrotem go
odłącza. Polecenie df mówi, ile
wolnego miejsca pozostało na dysku.
Procesy
W systemach uniksowych może jednocześnie
działać wiele procesów, zarówno
uruchomionych przez użytkownika, jak i systemowych.
Procesy uruchamiane z konsoli są procesami
pierwszoplanowymi, a pozostałe są procesami
działającymi w tle. Polecenie ps
pokazuje, jakie procesy są aktywne i jakie numery
zostały przypisane tym procesom. Polecenie kill
pozwala na pozbycie się procesów. Bez
żadnej opcji wysyła tylko przyjacielskie
żądanie: proszę się zakończyć.
A "kill -9", po którym następuje numer
procesu, natychmiast zabije proces. Procesy pierwszoplanowe
mogą często zostać zabite przez
naciśnięcie Control-C.
Wyszukiwanie
informacji
Istnieją tysiące poleceń, każde
mające wiele opcji. Tradycyjnie polecenia są
udokumentowane w stronach podręcznika ekranowego
(takich, jak ta), tak więc polecenie "man
kill" dokumentuje sposób użycia polecenia
"kill" (a "man man" wyświetla
dokumentację programu "man"). Program
man wyświetla tekst za pomocą
pagera, którym zazwyczaj jest less.
Naciśnij klawisz spacji, aby wyświetlić
kolejną stronę, naciśnij q, aby
zakończyć.
Wszelka dokumentacja zwyczajowo odwołuje się do stron podręcznika ekranowego przez podanie nazwy i numeru sekcji, jak na przykład man(1). Strony podręcznika są zwięzłe i pozwalają na szybkie wyszukanie jakiegoś zapomnianego szczegółu. Dla nowych użytkowników użyteczny jest tekst wprowadzenia z większą liczbą przykładów i wyjaśnień.
Z wieloma programami GNU/FSF są dostarczane pliki info. Polecenie "info info" wyświetli wprowadzenie na temat użycia programu info.
Specjalne tematy są często omawiane w dokumentach HOWTO. Sprawdź zawartość katalogu /usr/share/doc/howto/pl lub /usr/share/doc/howto/en i użyj przeglądarki www, jeżeli znajdziesz tam pliki HTML.
ZOBACZ TAKŻE
ash(1), bash(1), chsh(1), csh(1), dash(1), ksh(1), locate(1), login(1), man(1), xterm(1), zsh(1), wait(2), stdout(3), man-pages(7), standards(7)
O STRONIE
Angielska wersja tej strony pochodzi z wydania 5.07 projektu Linux man-pages. Opis projektu, informacje dotyczące zgłaszania błędów oraz najnowszą wersję oryginału można znaleźć pod adresem https://www.kernel.org/doc/man-pages/.
TŁUMACZENIE
Autorami polskiego tłumaczenia niniejszej strony podręcznika są: Adam Byrtek <alpha [AT] irc.pl>, Robert Luberda <robert [AT] debian.org> i Michał Kułach <michal.kulach [AT] gmail.com>
Niniejsze tłumaczenie jest wolną dokumentacją. Bliższe informacje o warunkach licencji można uzyskać zapoznając się z GNU General Public License w wersji 3 lub nowszej. Nie przyjmuje się ŻADNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI.
Błędy w tłumaczeniu strony podręcznika prosimy zgłaszać na adres <manpages-pl-list [AT] lists.net>.