Manpages

NAZWA

console_codes - Kody konsolowe Linuksa oraz sekwencje specjalne

OPIS

Konsola Linuksa implementuje duży podzbiór kontrolek terminali VT102 oraz ECMA-48/ISO 6429/ANSI X3.64, plus określone sekwencje trybu prywatnego, dotyczące zmiany palety kolorów, mapowania zestawu znaków itp. W poniższych, tabelarycznych opisach, druga kolumna podaje dla danej funkcji mnemoniki ECMA-48 lub DEC (te drugie są poprzedzone ciągiem DEC). Sekwencje bez mnemoników nie są ani ECMA-48 ani VT102.

Po przetworzeniu normalnego wyjścia, gdy strumień znaków dojdzie do sterownika konsoli, która ma go fizycznie wyświetlić, to pierwszą rzeczą, która jest robiona, jest przetłumaczenie tego strumienia z języka przetwarzania na język wyświetlania.

Jeśli konsola znajduje się w trybie UTF-8, to nadchodzące bajty są najpierw składane w 16-bitowe kody Unicode. W przeciwnym wypadku, każdy bajt jest przetwarzany zgodnie z bieżącym mapowaniem (które go tłumaczy na wartość Unicode). Dalsza dyskusja znajduje się poniżej, w sekcji Zestawy znaków.

W normalnym wypadku, wartość Unicode jest konwertowana na indeks czcionki, który jest przechowywany w pamięci obrazu. Efektem użycia tego indeksu jest pojawienie się odpowiadającego glifu (wizerunku znaku, znalezionego w nieulotnej pamięci obrazu) na ekranie. Należy zauważyć, że użycie Unicode (i konstrukcja sprzętu PC) pozwala na jednoczesne używanie 512 różnych glifów.

Jeśli bieżąca wartość Unicode jest znakiem sterującym lub jeśli przetwarzana jest sekwencja specjalna, to wartość ta jest traktowana w sposób specjalny. Zamiast zmieniania jej na indeks czcionki i interpretacji jako glif, może ona wyzwolić ruchy kursora lub inne funkcje sterujące. Dalsza dyskusja znajduje się poniżej, w sekcji Kontrolki konsoli systemu Linux.

Ogólnie nie jest dobrym zwyczajem wkodowywanie do programów kodów terminala na sztywno. Linux obsługuje bazę danych terminfo(5), która opisuje właściwości terminali. Zamiast ręcznego wyprowadzania sekwencji kontrolnych konsoli, prawie zawsze wygodniej jest korzystać z biblioteki obsługi terminala ncurses(3), oraz programów narzędziowych, takich jak tput(1) czy reset(1).

Kontrolki konsoli systemu Linux
Sekcja ta opisuje wszystkie znaki sterujące i sekwencje specjalne, które wywołują funkcje specjalne (tj. wszystko inne niż wypisywanie glifu w pozycji kursora) konsoli Linuksa.

Znaki sterujące

A character is a control character if (before transformation according to the mapping table) it has one of the 14 codes 00 (NUL), 07 (BEL), 08 (BS), 09 (HT), 0a (LF), 0b (VT), 0c (FF), 0d (CR), 0e (SO), 0f (SI), 18 (CAN), 1a (SUB), 1b (ESC), 7f (DEL). One can set a "display control characters" mode (see below), and allow 07, 09, 0b, 18, 1a, 7f to be displayed as glyphs. On the other hand, in UTF-8 mode all codes 00–1f are regarded as control characters, regardless of any "display control characters" mode.

Jeśli mamy znak sterujący, to jest on natychmiast wykonywany i kasowany (nawet w środku sekwencji specjalnej), a sekwencja specjalna leci dalej, z następnym znakiem. (Jednak ESC rozpoczyna nową sekwencję specjalną, przypuszczalnie anulując niedokończoną poprzednią, a CAN i SUB przerywają dowolną sekwencję specjalną). Rozpoznawanymi znakami sterującymi są BEL, BS, HT, LF, VT, FF, CR, SO, SI, CAN, SUB, ESC, DEL, CSI. Robią one to, czego można oczekiwać:

Sekwencje ESC- lecz nie CSI-

Sekwencje ECMA-48 CSI

Za CSI (lub ESC [) następuje sekwencja parametrów, co najwyżej NPAR (16), które są liczbami dziesiętnymi, oddzielonymi średnikami. Pusty lub nieobecny parametr przyjmowany jest za zero. Sekwencja parametrów może być poprzedzona pojedynczym znakiem zapytania.

Jednak po CSI [ (lub ESC [ [) odczytywany jest pojedynczy znak, a cała sekwencja jest ignorowana (pomysł ten ma na celu ignorowanie klawisza funkcyjnego dającego echo).

Akcja sekwencji CSI jest określona jej ostatnim znakiem.

Interpretacja grafiki zbioru ECMA-48

Sekwencja ECMA-48 SGR, czyli ESC [ parametry m ustawia atrybuty wyświetlania. Można ustawić wiele atrybutów w pojedynczej sekwencji specjalnej, oddzielając je od siebie znakami średnika. Pusty parametr (pomiędzy średnikami lub początkiem lub końcem sekwencji) jest interpretowany jako zero.

Commands 38 and 48 require further arguments:

Przełączniki trybu ECMA-48

ESC [ 3 h

DECCRM (domyślnie wyłączone): Wyświetlanie znaków sterujących.

ESC [ 4 h

DECIM (domyślnie wyłączone): Włączenie trybu wstawiania (insert).

ESC [ 20 h

LF/NL (domyślnie wyłączone): Automatyczne podążanie za echem LF, VT lub FF z CR.

Polecenia zgłaszania stanu ECMA-48
ESC [ 5 n

Raport stanu urządzenia (DSR): Odpowiedzią jest ESC [ 0 n (Terminal OK).

ESC [ 6 n

Raport pozycji kursora (CPR): Odpowiedzią jest ESC [ y ; x R, gdzie x,y to pozycja kursora.

Sekwencje trybu prywatnego DEC (DECSET/DECRST)

Nie są one opisane w ECMA-48. Opisano tu sekwencje włączania trybu; Sekwencje wyłączania trybu można uzyskać przez zamianę ostatniego "h" na "l".
ESC [ ? 1 h

DECCKM (domyślnie wyłączone): Gdy włączone, klawisze kursora wysyłają przedrostek ESC O, a nie ESC [.

ESC [ ? 3 h

DECCOLM (domyślnie wyłączone = 80 kolumn): Przełącznik trybu 80/132 kolumny. W źródłach sterownika zaznaczono, że to nie wystarcza; niektóre narzędzia trybu użytkownika, takie jak resizecons(8) muszą zmienić rejestry sprzętowe karty graficznej konsoli.

ESC [ ? 5 h

DECSCNM (domyślnie wyłączone): Włączenie trybu inwersji.

ESC [ ? 6 h

DECOM (domyślnie wyłączone): Gdy włączone, adresowanie kursora następuje względem górnego lewego narożnika regionu przewijania.

ESC [ ? 7 h

DECAWM (domyślnie włączone): Włączenie autozawijania. W tym trybie znak graficzny, wyemitowany za 80 (lub 132) kolumną, zostanie zawinięty na początek następnego wiersza.

ESC [ ? 8 h

DECARM (domyślnie włączone): Włączenie samopowtarzania klawiatury.

ESC [ ? 9 h

Zgłaszanie myszy X10 (domyślnie wyłączone): Ustawienie trybu zgłaszania na 1 (lub wyłączenie na 0) — patrz niżej.

ESC [ ? 25 h

DECTECM (domyślnie włączone): Uczynienie kursora widzialnym.

ESC [ ? 1000 h

Zgłaszanie myszy X11 (domyślnie wyłączone): Ustawienie trybu zgłaszania na 2 (lub wyłączenie na 0) — patrz niżej.

Prywatne sekwencje CSI konsoli Linuksa

The following sequences are neither ECMA-48 nor native VT102. They are native to the Linux console driver. Colors are in SGR parameters: 0 = black, 1 = red, 2 = green, 3 = brown, 4 = blue, 5 = magenta, 6 = cyan, 7 = white; 8–15 = bright versions of 0–7.

Zestawy znaków
Jądro zna 4 translacje bajtów na symbole znaków ekranu konsoli. Tymi czterema tablicami są: a) Latin1 -> PC, b) grafika VT100 -> PC, c) PC -> PC, d) zdefiniowane przez użytkownika.

Istnieją dwa zbiory znaków, zwane G0 i G1, a jeden z nich jest bieżącym zestawem znaków (początkowo G0). Wpisanie ^N powoduje, że bieżącym zestawem staje się G1, a ^O — że G0.

Zmienne G0 i G1 wskazują na tablicę translacji i mogą być zmieniane przez użytkownika. Początkowo wskazują odpowiednio na tablice a) i b). Sekwencje ESC ( B, ESC ( 0, ESC ( U, ESC ( K powodują, że G0 wskazuje odpowiednio na tablice a), b), c), d). Sekwencje ESC ) B, ESC ) 0, ESC ) U, ESC ) K powodują, że G1 wskazuje odpowiednio na tablice a), b), c), d).

Sekwencja ESC c powoduje reset terminala. Jest to tym, czego potrzeba, jeśli ekran zostanie zaśmiecony. Często zalecane "echo ^V^O" powoduje tylko, że G0 staje się bieżącym zestawem znaków, lecz nie ma gwarancji że wskazuje on na tablicę a). W niektórych dystrybucjach znajduje się program reset(1), który po prostu wysyła "echo ^[c". Jeśli wpis dla konsoli w bazie terminfo jest prawidłowy (i zawiera wpis rs1=\Ec), to zadziała również "tput reset".

Zdefiniowana przez użytkownika tablica mapowań może być ustawiana za pomocą mapscrn(8). Wynikiem mapowania jest to, że jeśli wyświetlany jest symbol c, to do pamięci grafiki wysyłany jest symbol s = mapa[c]. Mapa bitowa, odpowiadająca s, która znajduje się w nieulotnej pamięci grafiki, może być zmieniona za pomocą setfont(8).

Śledzenie myszy
Funkcja śledzenia myszy jest przeznaczana do zgłaszania stanu myszy, zgodnego z xterm(1). Ponieważ sterownik konsoli nie ma możliwości dowiedzenia się o urządzeniu ani o rodzaju myszy, zgłoszenia te zwracane są w strumieniu wejściowym konsoli tylko wtedy, gdy sterownik terminala wirtualnego otrzymuje ioctl odświeżający stan myszy. Ioctl-e te muszą być generowane przez świadomą istnienia myszy aplikację trybu użytkownika, taką jak demon gpm(8).

Parametry wszystkich sekwencji specjalnych śledzenia myszy, generowanych przez xterm(1) są kodowane numerycznie w pojedynczych znakach, jako wartość+040. Na przykład, "!" to 1. Współrzędne ekranu zaczynają się od 1.

Tryb zgodności z X10 wysyła sekwencje specjalne przy naciskaniu przycisków, kodując położenie oraz to, który przycisk myszy został naciśnięty. Jest to włączane przez wysłanie ESC [ ? 9 h i wyłączane przez ESC [ ? 9 l. Przy naciskaniu przycisków, xterm(8) wysyła ESC [ M bxy (6 znaków). b jest tu równe klawisz-1, a x i y są współrzędnymi x i y kursora myszy w momencie przyciśnięcia. Ten sam kod produkuje jądro.

Normalny tryb śledzenia (nie zaimplementowany w Linuksie 2.0.24) wysyła sekwencję specjalną zarówno po przyciśnięciu, jak i po zwolnieniu przycisku. Wysyłana jest również informacja modyfikatora. Jest to włączane przez wysłanie ESC [ ? 1000 h, a wyłączane przez ESC [ 1000 l. xterm(1) po naciśnięciu lub zwolnieniu przycisku wysyła ESC [ M bxy. Dwa niższe bity b kodują informację o przycisku: 0=naciśnięto pierwszy, 1=naciśnięto drugi, 2=naciśnięto trzeci, 3=zwolnienie. W górnych bitach zakodowane są modyfikatory wciśnięte podczas naciskania przycisku. Są one dodawane: 4=Shift, 8=Meta, 16=Control. Znowu, x i y to współrzędne kursora myszy podczas zdarzenia. Górny lewy narożnik to (1,1).

Porównania z innymi terminalami
Wiele różnych typów terminali, podobnie jak konsola Linuksa, jest opisywanych jako "zgodne z VT100". Poniżej omówiono różnice między konsolą Linuksa i dwoma najważniejszymi spośród innych terminali: DEC VT102 i xterm(1).

Obsługa znaków sterujących

VT 102 rozpoznawał też następujące znaki sterujące:

Przetwarzanie DC1/DC3 tego rodzaju, jakie było w VT100 może być włączone przez sterownik terminala.

Program xterm(1) (w trybie VT100) rozpoznaje znaki sterujące BEL, BS, HT, LF, VT, FF, CR, SO, SI, ESC.

Sekwencje specjalne

Sekwencje VT100 nie implementowane przez konsolę Linuksa:

Program xterm(1) (w trybie VT100) rozpoznaje ESC c, ESC # 8, ESC >, ESC =, ESC D, ESC E, ESC H, ESC M, ESC N, ESC O, ESC P ... ESC \, ESC Z (daje odpowiedź ESC [ ? 1 ; 2 c, "Jestem VT100 z rozszerzoną opcją grafiki") i ESC ^ ... ESC \ o takich samych znaczeniach, jak opisano powyżej. Przyjmuje ESC (, ESC ), ESC *, ESC + , po których następuje 0, A, B, odpowiednio dla specjalnego zestawu znaków DEC i zbioru rysowania linii, UK oraz US-ASCII.

Użytkownik może skonfigurować xterm(1) tak, żeby odpowiadał używając sekwencji kontrolnych specyficznych dla VT220. Może identyfikować siebie jako VT52, VT100 i większe — w zależności od tego, jak jest skonfigurowany i zainicjowany.

Zezwala na ustawienie pewnych zasobów za pomocą ESC ] (OSC). Oprócz znaku końca łańcucha znaków (ST) z ECMA-48, xterm(1) akceptuje także BEL do zakończenia łańcucha znaków OSC. xterm(1) rozpoznaje kilka następujących sekwencji sterujących:

Rozpoznaje następujące, z nieznacznie zmienionym znaczeniem (zapisuje więcej stanów, zachowanie jest bliższe do VT100/VT220):

Podobnie, rozpoznaje również

Rozpoznaje także sekwencje ESC % i dostarcza bardziej kompletnej implementacji UTF-8 niż konsola linuksowa.

Sekwencje CSI

Stare wersje programu xterm(1), na przykład wersja z X11R5, interpretują migający SGR jako pogrubiony SGR. Późniejsze wersje, w których zaimplementowano obsługę kolorów ANSI, na przykład XFree86 3.1.2A z 1995r., pozwalały na wyświetlanie atrybutu migania jako koloru. Nowoczesne wersje xterm(1) implementują migający SGR jako migający tekst, ale wciąż pozwalają na alternatywne wyświetlanie tego atrybutu jako kolor. Oryginalne wersje z X11R6 nie rozpoznawały SGR-a ustawiającego kolor aż do wydania X11R6.8, które zawierało xterm pochodzący z XFree86. Wszystkie sekwencje ECMA-48 CSI rozpoznawane przez Linuksa są także rozpoznawane przez xterm, jednakże xterm(1) implementuje kilka sekwencji sterujących ECMA-48 i DEC, których Linux nie rozpoznaje.

The xterm(1) program recognizes all of the DEC Private Mode sequences listed above, but none of the Linux private-mode sequences. For discussion of xterm(1)’s own private-mode sequences, refer to the Xterm Control Sequences document by Edward Moy, Stephen Gildea, and Thomas E. Dickey available with the X distribution. That document, though terse, is much longer than this manual page. For a chronological overview,

http://invisible-island.net/xterm/xterm.log.html">http://invisible-island.net/xterm/xterm.log.html

szczegóły zmian w xtermie

Program vttest

http://invisible-island.net/vttest/">http://invisible-island.net/vttest/

obrazuje wiele z powyższych sekwencji sterujących. Archiwum źródłowe programu xterm(1) także zawiera przykładowe skrypty, pokazujące również inne właściwości.

UWAGI

ESC 8 (DECRC) nie potrafi odtworzyć zestawu znaków zmienionego przez ESC %.

BŁĘDY

W 2.0.23 CSI jest zepsute, a NUL nie jest ignorowany w sekwencjach specjalnych.

Niektóre starsze wersje jądra (po wersji 2.0) interpretują 8-bitowe sekwencje sterujące. Te "kontrolki C1" używają kodów pomiędzy 128 i 159, zastępując nimi ESC [, ESC ] i podobne początki sekwencji sterujących. W nowoczesnych jądrach zostały tylko pozostałości po tej funkcjonalności (albo je przeoczono, albo popsuto, implementując zmiany związane z obsługą UTF-8), jednakże ich implementacja jest niekompletna i nie należy na niej polegać.

Sekwencje "prywatnego trybu" Linuksa nie przestrzegają reguł ECMA-48 dotyczących sekwencji sterujących trybu prywatnego. W szczególności sekwencje kończące się znakiem ] nie używają standardowego znaku kończącego sekwencję. Większym problemem jest sekwencja OSC (ustawienie palety), ponieważ xterm(1) może interpretować ją jako sekwencję sterującą wymagającą znaku zakończenia łańcucha znaków (ST). W przeciwieństwie do sekwencji generowanych przez setterm(1), które zostaną zignorowane (ponieważ są niepoprawne), sekwencja ustawienia palety spowoduje, że xterm(1) będzie się zachowywał tak, jakby się zawiesił (naciśnięcie klawisza return go odblokuje). Aby aplikacje, w których na sztywno zaimplementowano obsługę linuksowych sekwencji sterujących, działały poprawnie pod xterm-em, należy ustawić zasób brokenLinuxOSC programu xterm na "true".

Wcześniejsza wersja tego dokumentu sugerowała, że Linux rozpoznaje sekwencje kontrolne ECMA-48 dla niewidocznego tekstu. Są one ignorowane.

ZOBACZ TAKŻE

ioctl_console(2), charsets(7)

O STRONIE

Angielska wersja tej strony pochodzi z wydania 5.07 projektu Linux man-pages. Opis projektu, informacje dotyczące zgłaszania błędów oraz najnowszą wersję oryginału można znaleźć pod adresem https://www.kernel.org/doc/man-pages/.

TŁUMACZENIE

Autorami polskiego tłumaczenia niniejszej strony podręcznika są: Przemek Borys <pborys [AT] dione.pl>, Robert Luberda <robert [AT] debian.org> i Michał Kułach <michal.kulach [AT] gmail.com>

Niniejsze tłumaczenie jest wolną dokumentacją. Bliższe informacje o warunkach licencji można uzyskać zapoznając się z GNU General Public License w wersji 3 lub nowszej. Nie przyjmuje się ŻADNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI.

Błędy w tłumaczeniu strony podręcznika prosimy zgłaszać na adres <manpages-pl-list [AT] lists.net>.